Balığa Kaç Gün Yem Verilmezse Ölür? Sosyal Adalet, Çeşitlilik ve Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bir Bakış
Balığa kaç gün yem verilmezse ölür? Bu, ilk bakışta oldukça basit bir soru gibi görünebilir. Ama aslında, sadece bir balığın hayatta kalma mücadelesinden çok daha fazlasını anlatıyor. Düşünsenize: Bir balık, doğal ortamında rahatça beslenebilecek ve hayatta kalacak şekilde evrilmişken, insan eliyle verilen bu basit ihtiyacın ihmal edilmesi, onun ölümüne yol açabiliyor. Peki ya biz insanlar? Ne kadar süreyi dayanabileceğimiz, hayatta kalmamız için gerekli kaynakların neler olduğunu, hatta toplumsal yapımızın bize nasıl davranmamız gerektiğini sorguladığımızda, her şey çok daha karmaşık hale geliyor.
Bu yazıyı yazarken, İstanbul’un sokaklarından, toplu taşımadaki o sıkışık anlardan, bir sivil toplum kuruluşunda çalışma hayatımda gözlemlediğim sahnelerden ilham aldım. İster istemez, bu basit balık sorusunu; toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi daha geniş kavramlarla ilişkilendirmek istedim.
Balıklar ve Biz: Temel İhtiyaçlar ve Dayanıklılık
Balığın hayatta kalabilmesi için ne kadar süre yem verilmediğini sorgulamak, aslında insanların da hayatta kalma mücadelesini hatırlatıyor. Bir balık, aç kalırsa ölür. Çünkü çevresiyle etkileşimi sınırlıdır ve hayatta kalmak için belirli ihtiyaçları vardır. Biz insanlar ise çok daha karmaşık bir ekosistemde yaşıyoruz. Ancak çoğumuz, doğrudan fiziksel hayatta kalma ile ilgili derin bir endişe duymuyoruz. Öyleyse bu, yalnızca biyolojik hayatta kalma mücadelesinden çok daha fazlasıdır.
İstanbul’da bir gün, yaşlı bir kadının toplu taşıma aracındaki halini gözlemlemiştim. Kalabalık, gürültü, pis hava… Kadın, bir kenarda durarak kendini korumaya çalışıyordu ama hem bedensel hem de psikolojik açıdan yorgundu. Bu durum, toplumun marjinalleşmiş bireylerinin açlık ve yoklukla savaşmak zorunda olduğunu gösteriyor. Açlık sadece fiziksel değil, sosyal bir meseleye dönüşüyor. Eğer kişisel ve toplumsal düzeyde kaynaklara erişim eşit değilse, insanlar hayatta kalabilmek için farklı hızlarla mücadele ediyorlar.
Toplumsal Cinsiyet ve Kaynak Erişimi: Yemek ve Yaşam
Birçok kadın, toplumsal roller ve beklentiler nedeniyle tıpkı o balık gibi, yeterli beslenme hakkına sahip olamıyor. Örneğin, ev işlerinin çoğu kadınların sorumluluğunda olduğu için, bir kadının gün boyu geçireceği zaman diliminde açlık ve yorgunluk sıkça yaşanıyor. Sosyal normlar, kadınların kendilerine yetmeleri gerektiğini, başkalarının ihtiyaçlarını karşılamaları gerektiğini dayatıyor.
Toplumsal cinsiyet eşitsizliği, sadece yetersiz beslenme ile değil, daha birçok alanda da kendini gösteriyor. Birçok kadın, aile bütçesini düşünerek kendi ihtiyaçlarından feragat ediyor ve bu da genellikle sağlık sorunlarına, ruhsal çöküntülere yol açabiliyor. Kadınlar, hayatta kalabilmek için genellikle daha fazla mücadele etmek zorunda kalıyorlar, çünkü onlar için temel ihtiyaçlara erişim çoğu zaman sınırlandırılıyor.
Bir arkadaşımın bir keresinde söylediği şeyi hatırlıyorum: “Kadınların bedensel açlıkları çok daha geç fark edilir. Toplum buna göz yumar.” Bunu sadece fiziksel açlık olarak düşünmeyin. Birçok kadının emeği, günden güne daha görünür hale gelmek yerine görünmeyen bir açlık haline geliyor. Bu, aslında bir balığın yem verilmeden açlığa dayanamaması gibi, toplumsal cinsiyet eşitsizliği içinde kadının yaşam hakkının sürekli tehdit altında olduğu bir durumu simgeliyor.
Çeşitlilik ve Ayrımcılık: Kaynakların Eşitsiz Dağılımı
Çeşitliliği ve sosyal adaleti savunmak, sadece dış görünüş ve cinsiyet ile ilgili değil, aynı zamanda bu bireylerin hayatlarını sürdürebilmesi için gerekli kaynaklara ulaşması ile ilgili. Sosyal adalet anlayışı, tüm bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılama konusunda eşit fırsatlara sahip olmalarını savunur. Ancak, görünmeyen açlık sadece bir kişinin değil, bir grubun açlık çekmesidir. Özellikle marjinalleşmiş gruplar—yoksullar, mülteciler, engelliler, etnik azınlıklar—toplumun ana akışına dahil olabilmek için hayatta kalma savaşını vermek zorunda kalıyorlar.
Geçtiğimiz günlerde, bir etkinlikte mültecilerle ilgili yapılan bir konuşmada, bir konuşmacı şöyle demişti: “Bir kişi bir gün yemek bulamazsa ölebilir. Bir grup insan bir gün yemek bulamazsa, toplumsal yapıyı değiştirebilirler.” Bu aslında sosyal adaletin de bir sorgulamasıdır.
Çeşitli gruplar için kaynaklara erişim, sadece fiziki yaşam değil, toplumsal kabul ve eşitlik mücadelesinin bir parçasıdır. O zaman balığa yem verilmezse ölür sorusunu, insanlar için yemek ve kaynak verilmezse neler olur? sorusuyla ilişkilendirebiliriz.
Sonuç Olarak: Yemek, Yaşam ve Toplumsal Adalet
Balığa kaç gün yem verilmezse ölür? sorusunu düşündüğümüzde, bu sadece hayvanlar için değil, aynı zamanda insanların temel yaşam hakları için de geçerli. Kaynakların eşit dağılımı, özellikle marjinalleşmiş topluluklar için büyük bir mesele. Sosyal adaletin sağlanması, her bireyin hayatta kalması için gereken temel ihtiyaçlara eşit şekilde erişebilmesiyle mümkün. Ama toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve eşitsizlikler gibi faktörler, bir grubun hayatta kalma mücadelesini zora sokabiliyor.
Hepimiz birer balık mıyız? Hayatın içinde, bazen yem verilmeden hayatta kalmaya çalışıyoruz. Peki, bunun sorumluluğu kimde? Kendimize verdiğimiz değer ve başkalarına olan anlayışımız, sosyal adaletin ne kadar derinlikli bir konu olduğunu gözler önüne seriyor.